شهر یزد، با تاریخچه ای غنی و فرهنگی بی نظیر، به عنوان یکی از شهرهای کویری ایران شناخته می شود. اقلیم گرم و خشک این منطقه تأثیرات عمیقی بر معماری و ساختارهای شهری آن داشته است. در این مقاله، با استفاده از روش کیفی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی مبانی نظری و تأثیرات اقلیمی بر معماری شهر یزد پرداخته می شود. اقلیم یزد با تابستان های سوزان و زمستان های معتدل، به همراه بارش های بسیار کم، نیاز به طراحی معماری متناسب با شرایط خاص اقلیمی و آب وهوایی را به وضوح نمایان می سازد. این پژوهش به بررسی سه نمونه موردی در این اقلیم می پردازد تا ابعاد مختلف تأثیرات اقلیمی بر معماری را شناسایی کند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده جنبه های کاربردی تر اقلیم و تأثیر آن بر توسعه معماری سکونتگاه های انسانی است. این بررسی می تواند به درک بهتر چگونگی سازگاری معماری با شرایط محیطی و همچنین ارتقاء کیفیت زندگی در مناطق کویری کمک کند.

شهر یزد، با تاریخچه ای غنی و فرهنگی بی نظیر، به عنوان یکی از شهرهای کویری ایران شناخته می شود. اقلیم گرم و خشک این منطقه تأثیرات عمیقی بر معماری و ساختارهای شهری آن داشته است. در این مقاله، با استفاده از روش کیفی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی مبانی نظری و تأثیرات اقلیمی بر معماری شهر یزد پرداخته می شود. اقلیم یزد با تابستان های سوزان و زمستان های معتدل، به همراه بارش های بسیار کم، نیاز به طراحی معماری متناسب با شرایط خاص اقلیمی و آب وهوایی را به وضوح نمایان می سازد. این پژوهش به بررسی سه نمونه موردی در این اقلیم می پردازد تا ابعاد مختلف تأثیرات اقلیمی بر معماری را شناسایی کند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده جنبه های کاربردی تر اقلیم و تأثیر آن بر توسعه معماری سکونتگاه های انسانی است. این بررسی می تواند به درک بهتر چگونگی سازگاری معماری با شرایط محیطی و همچنین ارتقاء کیفیت زندگی در مناطق کویری کمک کند.

اقلیم به عنوان عاملی تاثیرگذار در آسایش انسانی، همواره موردتوجه و ساختمان ها و بافت شهری عمدتا همساز با آن بنا می شده اند. کوشش معماران سنتی نیز در آفرینش فضایی بوده است که با توجه به شرایط دوران خود، بتواند آسایش کالبدی انسان را به همراه داشته باشد. بنابراین چنین فرضیه ای مطرح می شود که چه بسا اقلیم بیشتر از آنچه تصور می شود، در شکل گیری معماری بنا، نقش دارد. با توجه به اینکه رمزگشایی پایداری معماری بومی از گذشته تا به امروز، همواره از موضوعات موردتوجه محققان بوده است و به منظور سنجش فرضیه مذکور، این پژوهش سعی دارد ردپای تاثیرگذاری اقلیم را در مدرسه غیاثیه خرگرد در خراسان جستجو کند. مدرسه غیاثیه یادگاری از دوران تیموری و بنایی جاودان، واقع در روستای خرگرد از توابع شهرستان خواف محسوب می گردد. منطقه ای که از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای کویری با تابستان های گرم و زمستان های سرد و نسبتا خشک می باشد. با اذعان به شرایط سخت این حوزه اقلیمی، به نظر می رسد تنها راه مقابله با آن، برای دستیابی به رفاه و آسایش کاربران مدرسه، توجه ویژه به خصوصیات آب و هوایی منطقه است. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که اقلیم در شکل گیری کالبدی و سازماندهی فضاهای مدرسه غیاثیه به چه میزان نقش داشته است؟ و آیا این تاثیرپذیری را می توان عاملی برای جاودانگی این مدرسه برشمرد؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و به ویژه مشاهده میدانی، به بررسی و تحلیل معماری بنای موردمطالعه بر مبنای شاخصه های اقلیم می پردازد. نتایج این بررسی نشان می دهد که این شاخصه ها در اکثر مواقع، تنها عامل مهم شکل گیری کالبد و فضا بوده و در برخی موارد نیز تاثیر بسزایی داشته است. در واقع معمار بنا با توجه به ویژگی های اقلیمی منطقه، راهکارهای معماری هوشمندانه ای ارایه داده است تا آسایش حرارتی ساکنان را فراهم آورد.

زمین لغزش یکی از بلایای طبیعی است که رخداد آن مشروط به کارکرد عوامل دیگر است. این پدیده مانند سایر بلایای زمینی از نظر طبیعی بلیه نیست، بلکه از جمله فرآیندهای لازم جهت تحولات ناهمواری های زمین به شمار می رود که حضور انسان در پیرامون این رخداد آن را به صورت بلانشان می دهد. معمولا در مطالعه زمین لغزه ها عواملی مانند جنس اراضی، ریزش های جوی، تغییر گرادیان شیب، زمین لرزه، فوران آتشفشانی، نوسانات آب زیرزمینی و علل انسانی در قالب مدل های مختلف مورد بررسی قرار می گیرند. اگر چه عوامل فوق می توانند سهم عمده ای در بروز این پدیده داشته باشند ولی شرط لازم وکافی برای تکوین چنین پدیده هایی زمینه تاریخی بستر اراضی است که فرآیندهای شکل زای خاصی را تجربه کرده اند. درمورد توزیع و پراکندگی لغزش ها و علل وقوع آنها درایران نیز مطالعات جامعی انجام گرفته است. در این مقاله وقوع این پدیده از جنبه دیگری مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است رابطه مکانیسم های شکل زا و تاثیری که این پدیده در تحریک ناپایداری ها داشته است برملا شود به طوری که می توان نتیجه گرفت که توزیع این پدیده معطوف به رخدادهای اقلیمی از یک سو و فرآیندهای شکل زای تاریخی از سوی دیگر است.بر اساس یکی از روش های پهنه بندی زمین ریختی- اقلیمی، ایران را می توان به چهار ناحیه متفاوت برودتی، حرارتی، رطوبتی و حرارتی- رطوبتی طبقه بندی نمود که هر یک از این نواحی دارای ویژگی های ژئومرفیک خاصی است و تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر وقوع زمین لغزش ها دارند. به منظور بررسی این تاثیرات با استفاده از نرم افزار 9.3 Arc GIS نقشه پراکندگی زمین لغزش های اصلی کشور از یک سو و سیستم های شکل زا از سوی دیگر تهیه و با تحلیل مکانی این دو مجموعه رابطه مجاورتی آنها با استفاده از روش های آماری- مکانی، ارزیابی شده است. نتایج این تحقیقات نشان داد که 92 درصد از زمین لغزش ها در چاله های برودتی و رطوبتی وتنها حدود 8 درصد درچاله های حرارتی به وقوع پیوسته اند، همچنین تراکم لغزش ها در مرز ترمودینامیکی چاله های برودتی- حرارتی و رطوبتی- برودتی بیشتر است.